 
															Veelgestelde vragen
Heb je een vraag rondom reanimatie, reanimatiecursussen of AED’s? Wij hebben veelgestelde vragen voor jou verzameld.
Staat jouw vraag er niet bij?
Neem dan contact met ons op via onze contactpagina.
Over reanimeren
					 Wanneer een slachtoffer gedurende 10 seconden 1 keer ademhaalt, is er dan sprake van een normale ademhaling? 
							
			
			
		
						
				Nee, wanneer een slachtoffer bewusteloos is (niet reageert op aanspraken en aanschudden) moet de ademhaling gedurende maximaal 10 seconden gecontroleerd worden. Daarbij moet de hulpverlener beoordelen of er sprake is van een normale ademhaling. In de richtlijnen worden geen absolute getallen genoemd over de minimale of maximale frequentie van een normale ademhaling. Wanneer sprake is van een normale ademhaling zouden in 10 seconden toch tenminste wel 2-3 ademhalingen zijn vastgesteld. Altijd geldt: Ga bij twijfel uit van een niet-normale ademhaling!
					 Waarom wordt bij een kind dat het bewustzijn verliest als gevolg van een verslikking begonnen met 5 beademingen waar bij een volwassenen wordt begonnen met 30 borstcompressies? 
							
			
			
		
						
				Voor het optimaal herinneren van de vaardigheden, is het belangrijk dat er zoveel mogelijk eenduidigheid zit in de uitvoering. Bij volwassenen wordt daarom aangesloten op de wijze waarop ook basis reanimatie wordt uitgevoerd bij een slachtoffer met circulatiestoornissen.
Bij kinderen is bij verslikking zuurstof belangrijker, en wordt gestart met 5 beademingen om daarna aan te sluiten op de basis reanimatie bij circulatiestoornissen.
Voor cursisten die een PBLS cursus hebben gevolgd is dit zelfs volledig conform de door hun geleerde basis reanimatie bij circulatiestoornissen.
					 Waarom moet ik bij voorkeur alarmeren met een mobiele telefoon? 
							
			
			
		
						
				In veel gevallen is een mobiele telefoon binnen handbereik. Essentie is om in het geval van een reanimatie zo snel mogelijk te starten met reanimeren. Bij het alarmeren met een mobiele telefoon kan men dan snel alarmeren en bij het slachtoffer blijven. De mobiele telefoon kan naast het slachtoffer op luidsprekerstand gelegd worden. Wanneer een vaste telefoon dichterbij is, kan men uiteraard beter alarmeren met de vaste telefoon.
					 Hoe moet je de ademhaling controleren bij een slachtoffer in zijligging? 
							
			
			
		
						
				Wanneer een slachtoffer in zijligging ligt, moet je tenminste elke minuut de ademhaling controleren. Dit doe je door middel van kijken, luisteren en voelen. Daarvoor zijn verschillende technieken. Belangrijk is dat de hulpverlener overtuigd is dat het slachtoffer een normale ademhaling heeft.
Bij twijfel moet het slachtoffer opnieuw op de rug gelegd worden om de ademhaling te controleren. Hanteer altijd het principe: kijken, luisteren en voelen.
					 Wanneer moet bij een verslikking 112 worden gealarmeerd? Is er daarbij verschil tussen kinderen en volwassenen? 
							
			
			
		
						
				Zie de NRR- en ERC richtlijnen ‘Verslikking’ verschillen op dit punt. Dit verschil is geen bewuste keus, maar een gevolg van het feit dat verschillende expertgroepen zich met de richtlijnen bezig hielden. Het is altijd moeilijk de ernst van een verslikking in te schatten. Bij de minste twijfel, of het nu om een kind gaat of om een volwassene, moet dan ook direct 112 worden gebeld voor professionele hulp. Dit kan dus ook al het geval zijn voor het optreden van bewustzijnsverlies. Trouwens, ieder slachtoffer moet door een arts onderzocht worden. Het inschakelen van professionele hulp is dus nooit een onnodige handeling.
					 Mag de hulpverlener tijdens een reanimatie stoppen als het slachtoffer beweegt of gaat ademen? 
							
			
			
		
						
				Nee, in de praktijk gebeurt het regelmatig dat een reanimatie onterecht wordt gestaakt omdat hulpverleners menen dat het slachtoffer beweegt of normaal gaat ademen. Het gebeurt zelden dat een slachtoffer voor de komst van professionele hulpverleners weer bij kennis is en normaal ademt.
Als de AED een schok heeft gegeven, moet men dan ook direct doorgaan met borstcompressies. Dus zonder controle van de ademhaling. Mocht het slachtoffer tijdens de reanimatie toch spontaan (gaan) bewegen, zijn ogen openen en normaal gaan ademen (alle drie!), leg het slachtoffer dan in de zijligging.
					 Dient men de ritmecheck te doen met een geladen defibrillator? 
							
			
			
		
						
				Ja, de NRR heeft net zoals veel andere landen in Europa duidelijk stelling genomen over dit (knel)punt. In Nederland wordt de ritmecheck met geladen defibrillator gedaan. Hierover is ook al studie gedaan die heeft aangetoond dat daarbij de borstcompressie minimaal wordt onderbroken zonder dat dit ten koste gaat van de veiligheid.
N.B. De richtlijnen spreekt zich op dit punt ook niet expliciet uit dat bij de ritmecheck de borstcompressies wel of niet moet worden onderbroken. Het is wel vaak in een aantal vertaalde ALS-boeken gekomen, echter dit zijn afgeleiden van de werkelijke richtlijnen.
					 De NRR en het Oranje Kruis geven een andere beschrijving van de positie van de vuist bij de Heimlichmanoeuvre. Welke is de juiste? 
							
			
			
		
						
				Beiden, de NRR geeft aan dat de hulpverlener achter het slachtoffer moet gaan staan en de vuist moet plaatsen op het “bovenste deel van de buik”. Het Oranje Kruis geeft als positie voor de vuist “tussen de navel en het borstbeen”. Andere organisaties geven als positie voor de vuist “onder het borstbeen”. Al deze omschrijvingen hebben dezelfde intentie, de vuist net onder het middenrif te plaatsen, dus net onder de longen.
					 Mag ik een serie van 30 borstcompressies onderbreken om de AED aan te sluiten? 
							
			
			
		
						
				Ja, op het moment dat de AED aankomt, moet de hulpverlener deze direct aansluiten op het slachtoffer. De borstcompressies moeten daarbij zo min mogelijk onderbroken worden. In de meeste gevallen kan het plakken van de elektroden tegelijk plaatsvinden met het geven van borstcompressies.
					 Is een niet reanimeren tatoeage rechtsgeldig? 
							
			
			
		
						
				Ja, de wet zegt in principe dat een wilsverklaring in woorden moet zijn uitgedrukt en aan de persoon te herleiden moet zijn. In het geval van een tatoeage is het beschreven en heeft u de persoon in kwestie voor u dus mag dit gerespecteerd worden.
					 Moet ik echt ook beademingen geven, of zijn alleen borstcompressies voldoende? 
							
			
			
		
						
				Soms ziet men ertegen op om mond-op-mondbeademing te geven, vooral bij een onbekend slachtoffer. Dierstudies hebben aangetoond dat basis reanimatie zonder beademing effectief is in de eerste paar minuten bij een hartstilstand (circulatiestilstand) die niet is veroorzaakt door verdrinking, verstikking of verslikking.
Als de luchtweg open is, kunnen de agonale ademhaling (gasping) en de borstcompressies voor enige luchtuitwisseling zorgen. Uit die studies blijkt ook dat basis reanimatie zonder beademing in 2 tot 4 minuten leidt tot uitputting van de zuurstofreserves. Er zijn wetenschappelijke onderzoeken bij mensen die suggereren dat basis reanimatie met en zonder beademing gelijkwaardig zijn, maar deze onderzoeken hebben geen sterke bewijskracht. Borstcompressies in combinatie met beademing blijft daarom de methode bij uitstek voor reanimatie door de getrainde hulpverleners en wordt altijd toegepast door hulpverleners die dit hebben geleerd in het reanimatieonderwijs.
					 Welk tempo hou ik aan voor het geven van borstcompressies? 
							
			
			
		
						
				Voor het uitvoeren van een reanimatie is het juiste tempo van het geven van borstcompressies belangrijk. Het geven van borstcompressies doe je in een tempo van 100 – 120 keer per minuut. Er zijn verschillende manieren om het juiste tempo vast te houden. Veel AED’s zijn uitgerust met een metronoom. Door geluidssignalen van de AED is het voor de hulpverlener mogelijk het juiste tempo aan te houden.
					 Bij welke leeftijd ligt de grens voor toepassing van de PBLS (baby-kinderreanimatie)? 
							
			
			
		
						
				De richtlijnen voor reanimatie van kinderen geldt tot jongeren het uiterlijk hebben van een volwassene.
					 Waarom spreken jullie over een circulatiestilstand in plaats van een hartstilstand? 
							
			
			
		
						
				Er zijn meerdere ritmestoornissen waarbij de circulatie gestopt is waarbij het hart elektrisch niet stilstaat.
					 Moet ik eerst de mond controleren en eventueel leegmaken? 
							
			
			
		
						
				Nee. Als de borstkas niet omhoog komt bij een beademing onderneemt u de volgende stappen:
- Inspecteer de mond van het slachtoffer en verwijder zichtbare luchtwegbelemmering.
- Controleer of u de hoofdkantel-kinliftmethode goed uitvoert.
- Geef niet meer dan 2 beademingen per keer en ga onmiddellijk door met 30 borstcompressies.
Als een tweede hulpverlener aanwezig is, los elkaar dan elke 2 minuten af, om vermoeidheid te voorkomen. Onderbreek bij het aflossen de borstcompressies zo kort mogelijk.
					 Wat moet ik doen als het slachtoffer een kind is? 
							
			
			
		
						
				Hetzelfde algoritme als voor een volwassen slachtoffer kan worden gebruikt.
					 Mag ik reanimeren als het slachtoffer op bed ligt? 
							
			
			
		
						
				Het beste is om het slachtoffer op een harde ondergrond te leggen. Tenzij het echt niet mogelijk is het slachtoffer uit bed te halen.
					 Als iemand roept dat hij/zij familie is en niet wil dat persoon wordt gereanimeerd wat moet ik dan doen? 
							
			
			
		
						
				Een eenduidig antwoord hierop is moeilijk te geven. Belangrijk hierbij is de eerste stap, eigen veiligheid. Komt deze in gedrang zou je kunnen stoppen. Aangezien het slachtoffer het niet eenduidig heeft geregistreerd kan je ook doorgaan met de reanimatie.
					 Wat is agonale ademhaling (gasping) precies? 
							
			
			
		
						
				Gasping is een reflex van het lichaam als reactie op een laag zuurstofgehalte in de hersenen. Gasping kan er op allerlei manieren uit zien. Dat hangt ook een beetje af van hoe lang de hartstilstand (circulatiestilstand) al duurt. Het wordt vaak beschreven als een schokkende, onregelmatige en/of luid snurkende ademhalingsbeweging. Ook kan iemand lijken te happen naar lucht als een vis op het droge. Al deze vormen worden vaak verward met een normale ademhaling. Het is daarom goed om hiervoor dit filmpje te bekijken, zodat je het verschil kan herkennen.
					 Moet je de kleding verwijderen om borstcompressies te geven? 
							
			
			
		
						
				Nee, verlies daar geen tijd mee. Dat komt pas aan de orde als de AED moet worden aangesloten en dat gaat dan veel makkelijker met de schaar die bij de AED zit. Mogelijk heeft een slachtoffer een dikke jas aan, waardoor je niet goed kan zien en voelen waar je precies de borstcompressies moet geven. Deze kun je wel open maken als dat niet teveel tijd kost.
					 Wat is een professionele hulpverlener? 
							
			
			
		
						
				Professionele hulpverleners zijn hulpverleners die geneeskundige zorg leveren volgens de wet BIG. Bij een reanimatie zijn de professionele hulpverleners vaak de ambulanceverpleegkundige of de arts die ter plekke is.
					 Drie-schok strategie 
							
			
			
		
						
				Een drie-schok strategie moet worden toegepast bij patiënten waarbij de circulatiestilstand plaatsvindt bij:
- Witnessed en gemonitord arrest
- Schokbaar ritme
- Defibrillator onmiddellijk beschikbaar
Er is sprake van een gemonitord witnessed arrest als:
- Het arrest plaatsvindt in een ruimte waar de organisatie zo is ingericht dat direct gedefibrilleerd kan worden. Dat wil niet zeggen dat de patiënt aan de defibrillator moet liggen, maar de organisatie moet zo ingericht zijn dat dit direct mogelijk is. Voorbeelden zijn IC, CCU, Hartkatheterisatiekamer, SEH, OK en AMBU.
- Als de patiënt niet aan de defibrillator ligt, kan BLS gestart worden tot de patiënt is aangesloten op de defibrillator. 1e doel blijft zo snel mogelijk defibrilleren. Aanwezige personen moeten kunnen defibrilleren.
Over de AED
					 Is gebruik van een AED veilig in bus/trein/vliegtuig? 
							
			
			
		
						
				Een AED kan in rijdende bussen, metro’s, treinen en in de lucht in een vliegtuig altijd worden gebruikt! Er is een speciaal scenario opgenomen in het scenarioboek voor reanimatietrainingen in beperkte ruimtes.
					 Wat te doen bij een AED die gebruikt is? 
							
			
			
		
						
				Een gebruikte AED moet naar de eigenaar worden teruggebracht. De eigenaar kan vervolgens de kosten voor het gebruiksklaar maken declareren bij de regionale ambulancevoorziening (RAV). De AED wordt over het algemeen (nog) niet uitgelezen, behalve bij uitzondering voor onderzoeksdoeleinden.
					 Kan een AED een schok geven als dit niet nodig is? 
							
			
			
		
						
				Nee, een AED kan in principe alleen een schok geven als er een schokbaar ritme wordt gemeten. Alleen dan zal een eventuele schokknop (op de AED) werken.
					 Kan een slachtoffer direct weer wakker worden na een schok met de AED? 
							
			
			
		
						
				Het kan zijn dat 1 schok genoeg is om het hart van een slachtoffer weer zelf te laten kloppen. Het is dan mogelijk dat een slachtoffer vrij snel weer bij kennis komt en volledig helder in de ambulance naar het ziekenhuis gaat. Natuurlijk komt het slachtoffer ook dan geleidelijk bij kennis en duurt dit wel een paar minuten. Vaak zijn er toch meerdere schokken nodig en gaat het slachtoffer niet volledig bij bewustzijn naar het ziekenhuis. Dit is van meerdere factoren afhankelijk, maar vooral van de duur van de hartstilstand (circulatiestilstand).
					 Welk onderhoud heeft een AED nodig? 
							
			
			
		
						
				Per AED kan de frequentie van onderhoud verschillen echter moeten de elektroden af en toe worden vervangen. De elektroden verouderen heel langzaam door uitdroging en corrosie. Daardoor plakken ze en geleiden ze minder goed. Bovendien moet de accu af en toe gecontroleerd worden en op den duur worden vervangen, omdat deze heel langzaam leegloopt en veroudert.
De eigenaar van de AED is verantwoordelijk voor dit onderhoud. Er is geen wettelijke verplichting of controle. Wel zijn er leveranciers met een herinneringsservice en onderhoudscontracten. Er is namens HartslagNu wel enige controle op de AED’s die daarbij zijn aangesloten. Mocht je ooit een AED proberen te gebruiken die niet werkt, ga dan door met reanimeren en laat iemand een andere AED halen.
					 Waar staan de letters AED voor? 
							
			
			
		
						
				AED staat voor Automatische Externe Defibrillator.
A: Het apparaat is vrijwel volledig automatisch. Men hoeft geen hartfilmpje (ECG) te interpreteren en de energie van de schok hoeft niet gekozen te worden.
E: Het apparaat is extern. Dit lijkt logisch, maar er bestaan ook geïmplanteerde defibrillatoren, die ook automatisch zijn, zogenaamde ICD’s.
D: Een defibrillator lost fibrilleren op. In het geval van de AED gaat het om ventrikelfibrilleren (VF). VF is een hartritme dat een circulatiestilstand veroorzaakt. Een AED kan overigens ook een schok geven bij bepaalde vormen van ventrikeltachycardie (VT) en ventrikelflutter, die ook een circulatiestilstand veroorzaken
					 Kun je de elektroden opnieuw plakken als je ze verkeerd plakt? 
							
			
			
		
						
				In de meeste gevallen zullen we dat sterk afraden. Zodra je de elektroden hebt geplakt, gaat de AED analyseren. Dat wil je natuurlijk niet onderbreken, omdat iedere seconde telt. Verder moet je de elektroden wel héél erg verkeerd hebben geplakt, wil de analyse daardoor mislukken. De schok zal misschien iets minder effectief zijn, maar niet véél minder.
Op de elektroden zit een speciale geleidende en klevende gel. Omdat deze gel zo gelijkmatig geleid, worden brandplekken door de schok voorkomen. Bovendien heeft deze gel enkele andere huidvriendelijke eigenschappen. Mogelijk blijft er een beetje gel achter op de huid na het verwijderen, maar dat is nauwelijks zichtbaar en opnieuw plakken kan gerust. In geen enkele AED-handleiding staat dat dat niet zou kunnen. Wel staat in elke handleiding dat je de elektroden maar voor één slachtoffer kan gebruiken. Dat is natuurlijk logisch. De elektroden zijn vies geworden en drogen uit na het openen van de verpakking. In theorie is het natuurlijk wel mogelijk om elektroden in een bizar uitzonderlijk geval vlak na gebruik opnieuw te gebruiken voor een ander slachtoffer. Dat is immers beter dan niets.
					 Op welke wijze moeten de elektroden geplakt worden bij een slachtoffer met een ICD of pacemaker? 
							
			
			
		
						
				De voorkeurspositie van AED elektroden is zoals op de afbeelding op de elektroden wordt aangeven.
Plaatsing van de elektroden mag niet worden vertraagd door de aanwezigheid van een ICD of pacemaker. Indien mogelijk, elektrodes naast de ICD/pacemaker plakken. Het plaatsen van de elektroden 8 cm van de ICD/pacemaker zoals in sommige stukken wordt genoemd, is niet haalbaar omdat daar simpelweg te weinig ruimte voor is. Voor-achter plakken is voor leken geen alternatief omdat daarmee te veel tijd verloren gaat en de juiste positie van de elektroden bij deze methode voor leken niet bekend is.
					 Moet je wachten met het plakken van de elektroden tot de AED dit zegt? 
							
			
			
		
						
				Ja, tijdens cursussen leer je dat je moet doen wat de AED zegt. Dat betekent dat er dus gewacht moet worden met het bevestigen van de elektroden totdat de AED dit adviseert. Als de cursist na de cursus gebleken is competent te zijn, staat het de instructeur vrij de cursist te vertellen dat de elektroden geplakt mogen worden zodra duidelijk is dat dit nodig is.
De AED (niet de Trainings-AED!) zal dit waarnemen en zijn aanwijzingen hierop aanpassen.
Maar uitgangspunt blijft: Doe wat de AED zegt!
					 Moet ik tijdens het opladen van de AED doorgaan met borstcompressies geven? 
							
			
			
		
						
				Ja, mits de AED expliciet iets anders aangeeft. Borstcompressies moeten zo kort mogelijk worden onderbroken. Onderzoek heeft uitgewezen dat borstcompressies vaak onnodig lang worden onderbroken met een ongunstiger gevolg voor de uitkomst van de reanimatie.
In het geval van 2 hulpverleners gaat men dan ook door met het geven van borstcompressies als de elektroden worden geplakt. Tijdens het opladen van de AED mag alleen worden doorgegaan met borstcompressies als de AED dit expliciet aangeeft. Dit om voorvallen met volautomatisch AED’s te voorkomen. Steeds geldt: Doe wat de AED zegt!
					 Moet ik, in afwachting van de komst van de ambulance, een AED aansluiten bij iemand met hartklachten die bij bewustzijn is? 
							
			
			
		
						
				
					 Kan ik een AED veilig gebruiken als het slachtoffer op iets van metaal ligt? 
							
			
			
		
						
				Ja, een AED kan veilig gebruikt worden bij een slachtoffer op een metalen plaat of trap. De stroom loopt namelijk tussen de elektroden.
					 Kan ik een AED veilig gebruiken als het slachtoffer in een plas of in de regen ligt? 
							
			
			
		
						
				vJa, een AED kan zonder meer veilig gebruikt worden bij een slachtoffer die in de regen of een plas ligt. De stroom loopt namelijk tussen de elektroden. Wel moet men zorgen dat de elektroden goed contact maken met de borstkas van het slachtoffer. Mogelijk moet voor de elektroden te plakken dus wel eerst even de borstkas droog gemaakt worden.
Over certificaten
					 Kan ik controleren of een certificaat echt is? 
							
			
			
		
						
				Ja, op het certificaat staat rechtsonder een nummer vermeld (ERC-123-456789). Ga naar controleer certificaat. En voer hier het ERC-nummer in. Direct wordt er getoond of het certificaat echt is en tot wanneer een opfris- en vervolgcursus gedaan kan worden.
					 Is registratie in CoSy voor alle trainingen noodzakelijk voor de competentie van de instructeur/cursusleider? 
							
			
			
		
						
				De instructeur heeft de verplichting elke 2 jaar tenminste 2 (P)BLS cursussen te verzorgen. Op dit moment hoeven de cursussen voor de instructeurs nog niet zichtbaar in CoSy geregistreerd te staan. Het moet wel controleerbaar zijn dat de cursussen daadwerkelijk zijn gegeven door de instructeur. Voor cursusleiders geldt dat zij om de kwalificatie te behouden wel minimaal 2 keer per 2 jaar in CoSy als cursusleider aan een cursus toegevoegd moeten worden voor ieder cursustype waarvoor zij als cursusleider geregistreerd zijn.
					 Heb ik een registratienummer bij de NRR? 
							
			
			
		
						
				Op uw certificaat staat onderaan een ERC nummer waarmee u bij de ERC in het systeem bent geregistreerd.
					 Hoe kan ik certificaten uitreiken aan cursisten? 
							
			
			
		
						
				Je hebt de kwalificatie van cursuscentrum nodig om cursussen en cursisten te registreren in CoSy.
Je kan onbeperkt certificaten aanmaken en sinds januari 2019 kan je als cursuscentrum de (P)BLS lesboeken gratis als PDF-bestand downloaden.
Op de pagina NRR erkend cursuscentrum worden lees je meer over de procedure, kosten en staat het digitale aanvraagformulier.
					 Wanneer mag ik een cursist een NRR BLS/AED certificaat geven? 
							
			
			
		
						
				Een cursist heeft recht op een NRR BLS/AED certificaat als de cursist, naar het oordeel van de instructeur, een reanimatie kan uitvoeren volgens de richtlijnen van de NRR. De instructeur kan dit oordeel alleen vellen wanneer de cursist de vaardigheden daadwerkelijk laat zien.
Over het cursusmanagementsysteem (CoSy)
					 Er staat geen relevante kwalificatie achter de cursist. Wat betekent dit? 
							
			
			
		
						
				Als er achter de naam van de cursist in een rood blokje GEEN RELEVANTE KWALIFICATIE staat, betekent dit dat de cursist geen juiste vooropleiding/certificaat heeft voor dit type cursus. Bijvoorbeeld Dhr. Jansen staat ingeschreven op een BLS opfriscursus, maar hij heeft geen geldig BLS certificaat. Hij kan alleen een basiscursus volgen en geen opfriscursus. Als de cursist toch de opfriscursus doet, zal deze nadat de beoordeling is ingevoerd, geen certificaat ontvangen, maar een brief van deelname.
					 Welke e-mails ontvangt mijn cursist van de ERC als deze wordt toegevoegd aan een cursus? 
							
			
			
		
						
				Zij zullen eerst de onderstaande mails ontvangen en later een reminder dat de einddatum van het certificaat eraan komt.
1 Deze mail komt ook regelmatig in de SPAM of JUNK folder terecht en wordt zodoende over het hoofd gezien! Met deze mail krijgt de deelnemer toegang tot hun eigen account CoSy.
2 en 3 deze hebben beide betrekking op de deelname van de cursus
4 Deze mail komt na een goede beoordeling van de cursisten na het volgen van de cursus. Zij kunnen nu hun eigen certificaat opzoeken en downloaden in CoSy.
 
															
					 Ik krijg mijn kandidaat-instructeur niet geupgrade naar volwaardig instructeur. Wat moet ik doen? 
							
			
			
		
						
				Waarschijnlijk heeft de kandidaat instructeur 2 keer de cursus onder toezicht van dezelfde instructeur gegeven. Of de cursussen staan verkeerd geregistreerd in CoSy (Er moet zowel een basis- als een opfriscursus geregistreerd staan). De ERC geeft aan dat de kandidaat instructeur beoordeeld moet worden door 2 onafhankelijke instructeurs. Zo is dit ook in CoSy verwerkt. Als de kandidaat instructeur 2 keer beoordeeld wordt door dezelfde instructeur zal CoSy deze niet automatisch upgraden naar instructeur. De waarnemend instructeur moet dan contact met de Nederlandse Reanimatie Raad (NRR) opnemen om dit aan te passen in het systeem (CoSy). Dit kan telefonisch of per e-mail (info@reanimatieraad.nl).
					 Ik heb per ongeluk een ERC lidmaatschap afgesloten in plaats van mijn NRR jaarbijdrage te betalen. Wat moet ik nu doen? 
							
			
			
		
						
				Stuur ons even een e-mail (info@reanimatieraad.nl) waarin je dit aangeeft. Wij zullen de ERC vragen het lidmaatschap te stoppen en de betaling terug te storten.
					 Wat is een ERC lidmaatschap? 
							
			
			
		
						
				Je kan lid worden van de Europese Reanimatie Raad (ERC). Dit lidmaatschap houdt in dat je:
- 12 edities ontvangt van het reanimatietijdschrift Resuscitation
- Toegang krijgt tot alle bestanden van voorgaande tijdschriftedities
- Korting krijgt op ERC bijeenkomsten
- Via de reanimatie app kan je dit tijdschrift openen op je IOS of Android apparaat
Het lidmaatschap bedraagt € 100 voor 12 maanden.
Actieve instructeurs ontvangen automatisch € 15 korting.
					 Hoe wijzig ik mijn persoonlijke gegevens in CoSy? 
							
			
			
		
						
				
					 Hoe kan ik de taal van mijn CoSy wijzigen? 
							
			
			
		
						
				 
															
					 Hoe kan ik cursusplekken kopen? 
							
			
			
		
						
				Voor alleen specialistische cursussen moeten cursusplekken ingekocht worden. Dit geldt dus niet voor cursussen reanimatie van volwassenen (BLS) en reanimatie van baby’s en kinderen (PBLS). Voor iedere cursist van de cursus moet het cursuscentrum een cursusplek kopen voor de desbetreffende cursus die overeenkomt met het cursustype en het land.
Bijvoorbeeld voor een ALS cursus met 12 deelnemers in Nederland moet het cursuscentrum 12 cursusplaatsen voor Nederland hebben. Deze cursusplekken zullen worden afgetrokken van jouw account de dag na de datum van de cursus. Zorg ervoor dat je genoeg cursusplaatsen in je account beschikbaar hebt vóór aanvang van de cursus. Je ontvangt een herinnering per e-mail 2 weken voor aanvang van de cursus als er onvoldoende cursusplaatsen in jouw account staan.
					 Is mijn digitale handtekening veilig in CoSy? 
							
			
			
		
						
				Ja, de verbinding met CoSy gebeurt altijd via SSL. Dat wil zeggen dat er een beveiligde verbinding is tussen de gebruiker en de server, en dat niemand het verkeer tussen de gebruiker en de server kan onderscheppen. Als je een handtekening upload, dan kan die dus niet onderschept worden door iemand anders vooraleer die toekomt op de ERC server.
Vervolgens worden de opgeladen handtekeningen allemaal veilig bewaard. Elke handtekening wordt na het uploaden geëncrypteerd met het Rijndael algoritme, met een blokgrootte van 256bits. Deze geëncrypteerde bestanden worden vervolgens opgeslagen op de ERC server, op een plaats die niet toegankelijk is van buitenaf. Het originele bestand wordt niet bewaard op de server.
Niemand kan dus zomaar de handtekening van een andere user gebruiken buiten CoSy.
Binnen CoSy wordt de handtekening alleen op deze plaatsen gebruikt:
- Op de pagina waar de user zijn handtekening kan opladen, staat een preview van de geplaatste digitale handtekening. Dit is een lage kwaliteit preview, die niet bruikbaar is op afgedrukte documenten. De user is zelf verantwoordelijk om de link naar deze afbeelding niet te delen met anderen, want dan zouden zij de preview ook kunnen zien.
- Wanneer certificaten aangemaakt worden, dan komt de handtekening van de user die de resultaten goedgekeurd heeft op het certificaat te staan. Dit zal dan in hogere kwaliteit zijn (afhankelijk van de kwaliteit van de originele afbeelding) zodat het certificaat ook afgedrukt kan worden.
					 Moeten de 2 cursussen die ik meeloop in de functie van kandidaat instructeur geregistreerd worden in CoSy als deze cursussen ook al elders geregistreerd worden? 
							
			
			
		
						
				Ja, de 2 (eventueel 3) cursussen die meegelopen worden om de status van instructeur te verkrijgen moeten altijd volledig geregistreerd worden in CoSy. Deze cursussen moeten voor de NRR volledig traceerbaar zijn. Zonder registratie van deze cursussen in CoSy is opwaarderen naar instructeur niet mogelijk (artikel 3.2).
					 Wie moet in CoSy vastleggen dat een kandidaat-instructeur heeft meegelopen? 
							
			
			
		
						
				Het cursuscentrum en de instructeur waarbij is meegelopen.
Een cursist die een BLS of PBLS instructeurscursus succesvol heeft afgerond, moet daarna 2 keer meelopen om gecertificeerd te worden tot instructeur. De cursussen waarbij meegelopen wordt, moeten geregistreerd worden in CoSy. Het cursuscentrum moet in CoSy bij de faculteit zowel de kandidaat instructeur registreren als de instructeur waarbij wordt meegelopen. Nadat de cursus is afgesloten en volledig in CoSy is geregistreerd moet de instructeur (of eventueel de cursusleider) van de cursus de resultaten van de meegelopen kandidaat instructeur vastleggen in het systeem.
Via de link cursussen gegeven (linkerkolom) kan de instructeur naar de desbetreffende cursus. Men treft dan aan de rechterzijde een icoontje opwaarderen instructeurs. Door te klikken op dit icoontje komt men bij een evaluatieformulier waarop de goede en verbeterpunten van de kandidaat instructeur genoteerd kunnen worden. Als de instructeur verder van mening is dat de kandidaat instructeur het naar behoren heeft gedaan, dan kan men bij final assessment invullen Succesful. Een kandidaat instructeur die tweemaal succesvol heeft gekregen zal automatisch opgewaardeerd worden tot instructeur.
Let op: de ERC geeft aan dat je beoordeeld moet worden door 2 onafhankelijke instructeurs. Zo is dit ook in CoSy verwerkt. Als je 2 keer wordt beoordeeld door dezelfde instructeur zal CoSy je niet automatisch upgraden naar instructeur. De waarnemend instructeur moet dan contact met ons op te nemen om dit door te voeren in het systeem.
					 Wat is CoSy? 
							
			
			
		
						
				CoSy staat voor Course Management System en is ons online cursusregistratiesysteem.
Je kan na het aanmaken van een account in CoSy jouw gegevens en kwalificaties zelf bijhouden. Je ontvangt herinneringen wanneer de einddatum van jouw certificaat in zicht komt.
Ieder NRR erkend cursuscentrum kan in het systeem cursussen registreren.
Doordat de cursusregistratie door het cursuscentrum goed en tijdig ingevoerd wordt in CoSy kunnen instructeurs en hulpverleners hun certificaten (kwalificaties) terugvinden en tijdig een opfriscursus volgen.
Over cursussen
					 Is de LifeVac opgenomen in onze richtlijnen reanimatie? 
							
			
			
		
						
				Nee, de LifeVac is niet opgenomen in onze richtlijnen reanimatie. Het huidige bewijs is te zwak om gebruik al aan te bevelen. Meer onderzoek rondom deze apparaten is wenselijk, voordat het gebruik opgenomen wordt in de richtlijnen van de NRR.
De NRR neemt over het algemeen nooit een standpunt in over een specifiek merk hulpmiddel. Zo ook niet over de LifeVac.
Dit soort apparaten in algemene zin (Anti-verstikkings apparaten) is ook al onderwerp van discussie bij de Eerste Hulp. Zij hebben deze apparaten ook nog niet opgenomen in de actuele Nederlandse Richtlijnen Eerste Hulp (pdf, 344 kB)
					 Welke instroomeisen om een Basis Instructeur Cursus (BIC) te mogen volgen zijn vervallen? 
							
			
			
		
						
				De Instroomeisen om de Basis Instructeur Cursus (BIC) voor (P)BLS te mogen volgen zijn vanaf november 2022 vervallen. Dit is besloten door het NRR bestuur. De NRR is van mening dat de instructeurs (P)BLS met name goede onderwijsvaardigheden moeten hebben. Om het leren reanimeren effectief over te brengen op de cursisten. De aandacht ligt dus op het onderwijs, waarbij een medische achtergrond minder van belang is.
De volgende instroomeisen zijn vervallen:
- Je bent arts of verpleegkundige of in het bezit van een certificaat van een opleiding in de gezondheidszorg, niveau 4 of 5.
- Je bent als student geneeskunde in het bezit van studie voortgang gegevens (i.p.v. propedeuse).
- Je hebt een afgeronde 1e of 2e graads lerarenopleiding of je studeert hiervoor (tenminste 120 studiepunten behaald)
- Je hebt een diploma ambulancechauffeur van de Academie voor Ambulancezorg (SOSA).
- Je hebt een geldig certificaat Instructeur Eerste Hulp (bv. van organisaties als Het Oranje Kruis, Rode Kruis, NIBHV, Medic First Aid, NIKTA instructeur acute zorg, EFR of DAN).
- Je hebt een geldig certificaat kern-instructeur Zelf Hulp Kameraden Hulp nieuwe stijl van defensie.
					 Is het verplicht de E-learning BLS te volgen, voordat ik de cursus krijg? 
							
			
			
		
						
				De NRR stelt de E-learning voor de BLS niet verplicht. In het Cursus Management Systeem (CoSy) zijn E-learnings in diverse talen opgenomen. Een Nederlandse versie is ook beschikbaar. Wat de invloed van deze E-learning op het lesprogramma wordt, is nog onderwerp van discussie binnen de NRR.
					 In de scenario’s wordt meerdere keren gevraagd het slachtoffer te verplaatsen. Welke techniek adviseert de NRR? 
							
			
			
		
						
				De NRR heeft geen adviezen over verplaatsingstechnieken. Het maakt ook geen onderdeel uit van de basiscursus. De manier waarop dit gebeurd is naar mening van de NRR ook niet heel belangrijk. Iemand heeft een hartstilstand (circulatiestilstand) en moet zo snel mogelijk gereanimeerd worden. Als de reanimatiecursus onderdeel uitmaakt van een Eerste Hulp cursus kunnen uiteraard de technieken gehanteerd worden die in de Eerste Hulp cursus worden toegepast, echter zonder tijdsverlies. De verplaatsingstechniek is geen doel op zich. Is er sprake van een losse BLS cursus met cursisten die verder geen Eerste Hulp beheersen kunnen cursisten tijdens het scenario zelf een oplossing verzinnen en kan deze na het scenario met de cursisten worden geëvalueerd.
					 Hoe ziet de NRR de implementatie van de opfris trainingen binnen ziekenhuizen/onderwijsinstellingen? 
							
			
			
		
						
				Dit is afhankelijk van hoe het reanimatieonderwijs binnen een ziekenhuis of onderwijsinstelling is geregeld. Het voordeel van de huidige opzet van de opfriscursussen is dat ze veel meer op maat gemaakt kunnen worden. Voor ziekenhuizen kunnen andere scenario’s andere onderwerpen en andere tijden gehanteerd worden dan voor onderwijsinstellingen. De basis blijft dat na een opfriscursus de cursisten tenminste de standaard (P)BLS weer beheersen zoals die na de basiscursus ook beheerst moet worden (dus met mond-op-mond beademing).
					 Komt er een gedrukte versie van het scenarioboek? 
							
			
			
		
						
				Nee. Het scenarioboek is een levendig document dat regelmatig aangevuld en aangepast zal worden. Een actuele versie van het scenarioboek zal altijd te downloaden zijn van de website.
					 Komt er in de BLS een training voor beademen met ballon en gezichtsmasker? 
							
			
			
		
						
				Nee. Beademen met een ballon is een risicovolle handeling en wordt alleen maar aangeleerd aan hulpverleners die deze techniek met grote regelmaat trainen en toepassen. Op deze manier wordt de vaardigheid gecheckt en (ook) onderhouden. Niet zorgprofessionals zullen de techniek te weinig toepassen om deze verantwoord te kunnen toepassen.
					 Mogen er wel NRR certificaten worden uitgereikt als men op de cursus niet beademt? 
							
			
			
		
						
				Nee, om in aanmerking te komen voor een certificaat moet de cursist alle competenties beheersen en kunnen laten zien. Waaronder dus ook beademen.
					 Waarom kunnen we niet beademen met een masker ballon? 
							
			
			
		
						
				Beademen met masker ballon is een lastige vaardigheid die alleen gebruikt wordt door getrainde zorgprofessionals die deze handeling regelmatig oefenen en gebruiken in de praktijk. Bij onjuiste techniek is er grote kans op lekkage langs het masker. En daarnaast zijn er ook risico’s voor het slachtoffer als de techniek niet goed wordt uitgevoerd.
					 Waar vind ik mijn lesmaterialen? 
							
			
			
		
						
				Via uw dashboard, nadat u bent ingelogd in CoSy:
 
															Of via Mijn Cursussen in het linkermenu:
 
															
					 Kan ik als Belgisch instructeur in Nederland les geven? 
							
			
			
		
						
				Ja, dit kan. Als ERC erkende instructeur kan je door een cursuscentrum opgezocht worden in CoSy en bij de faculteit worden toegevoegd.
					 Wat is de minimum leeftijd om mee te doen aan een reanimatiecursus? 
							
			
			
		
						
				Wij hanteren zelf geen leeftijdsgrens. Er moet gekeken worden naar de mentale en fysieke aspecten aan reanimatie. Mentaal kun je stellen dat het niet kunnen reanimeren in nood net zo belastend kan zijn als het wel toepassen van reanimatie. Fysiek is de vraag of het kind motorisch gezien in staat is om de handelingen goed uit te voeren. Wij laten dit vrij aan de cursusorganisator en/of instructeur om te beoordelen, eventueel in overleg met de ouders.
					 Mag een kandidaat direct aansluitend aan de cursus BLS-instructeur een verkorte cursus PBLS instructeur volgen? 
							
			
			
		
						
				Nee, een verkorte cursus PBLS-instructeur kan alleen gevolgd worden als iemand al volwaardig instructeur BLS is (artikel 6.5). Een verkorte cursus PBLS-instructeur kan dus nooit direct na een cursus BLS-instructeur gegeven worden omdat men dan nog kandidaat instructeur is. Dit om het leerrendement optimaal te houden.
					 Moet ik als cursuscentrumr kandidaat instructeurs de mogelijkheid bieden om bij door mij georganiseerde opleidingen mee te lopen? 
							
			
			
		
						
				Ja, dit is één van de voorwaarden om erkend te worden als cursuscentrum. Het kwaliteitssysteem van de NRR en ERC stoelen voor een deel op het principe dat een instructeur meerdere cursussen verzorgt onder begeleiding van ervaren instructeurs. Als cursuscentra dit niet ondersteunen, dan werkt dit principe niet. Een cursuscentrum kan een kandidaat instructeur dus alleen met gegronde redenen weigeren.
					 Kan iemand die nog de kwalificatie van kandidaat instructeur BLS bezit een bijscholing BLS-instructeur volgen? 
							
			
			
		
						
				Nee, een kandidaat instructeur moet zijn opleidingsstages verrichten binnen 2 jaar na het voltooien van de cursus BLS-instructeur.
					 Moet een volwaardig instructeur BLS die tevens kandidaat instructeur PBLS is ook op 2 cursussen PBLS hulpverlener als kandidaat instructeur instructie verzorgen? 
							
			
			
		
						
				Nee, een instructeur BLS die een cursus PBLS-instructeur heeft gevolgd, hoeft maar op 1 cursus PBLS als kandidaat instructeur succesvol te verzorgen om opgewaardeerd te worden tot instructeur. Deze regel geldt ook voor een PBLS instructeur die de kwalificatie van kandidaat instructeur BLS heeft.
					 Kan iemand die 2 keer in de functie van kandidaat instructeur op een cursus heeft meegelopen en in beide gevallen met onvoldoende is beoordeeld nog volwaardig instructeur worden? 
							
			
			
		
						
				Nee, om opgewaardeerd te worden van kandidaat instructeur naar instructeur moet je 2 keer succesvol instructie hebben gegeven op een cursus waarvoor men als instructeur is opgeleid. Je hebt hier maximaal 3 mogelijkheden voor.
					 Zorgt de NRR dat ik accreditatiepunten krijg als ik een gecertificeerde cursus volg? 
							
			
			
		
						
				Nee, steeds meer cursisten die een NRR gecertificeerde reanimatie- of instructeurs cursus volgen, zijn ook aangesloten bij Het Oranje Kruis, V&VN of een medische beroepsvereniging. Voor velen geldt ook dat zij geregistreerd zijn in het BIG register. En dit vanwege hun werk ook moeten blijven. Al deze organisaties werken met verschillende accreditatiesystemen. Veel van deze organisaties geven accreditatiepunten voor 1 of meer van de NRR gecertificeerde cursussen. Deze accreditatie moet via het cursuscentrum aangevraagd worden en niet door de NRR. Wanneer je voor jouw cursus dus accreditatiepunten wilt ontvangen, neem dan contact op met het cursuscentrum.
Accreditatiepunten van Het Oranje Kruis
Uitzondering hierop is het accreditatiesysteem van Het Oranje Kruis voor Instructeurs reanimatie die ook instructeur Eerste Hulp (EH) bij Het Oranje Kruis zijn.
Instructeurs EH die een cursus (P)BLS instructeur van de NRR hebben gevolgd, kunnen hun certificaten opsturen naar accreditatie@ehbo.nl, waarna Het Oranje Kruis de accreditatiepunten zal toekennen. Het Oranje Kruis verstrekt deze punten alleen wanneer deze nog nodig zijn voor hercertificering van het diploma instructeur EH. Wanneer iemand al voldoende accreditatiepunten heeft, zullen deze uit doelmatigheidsoverwegingen niet meer worden toegekend.
De rayonleider tekent de vaardigheden die bij het behalen van de cursus horen af. Dit gebeurt wanneer de instructeur de certificaten toont aan de rayonleider.
					 Moet ik een deelnemer tijdens de BLS/AED cursus één of meer keren de reanimatie laten doen zonder het gebruik van speciale feedback hulpmiddelen (metronoom, CPREzy, App’s) voor ik een certificaat kan toekennen? 
							
			
			
		
						
				Nee, de Richtlijnen Reanimatie 2010 van de ERC adviseren het gebruik van dergelijke feedback middelen. Het gebruik van die hulpmiddelen leidt tijdens de cursus tot betere vaardigheden van cursisten qua diepte en snelheid van de borstcompressies. Een cursist dient zich te focussen op het zo goed mogelijk uitvoeren van de reanimatie. Dat een cursist zich daarbij laat ondersteunen door de middelen die daarvoor ontwikkeld worden is niet alleen vanzelfsprekend, maar zelfs wenselijk. Het gebruik van deze hulpmiddelen tijdens de cursus of in de praktijk is echter geen verplichting.
					 Mag een opfriscursus (P)BLS hulpverlener korter duren dan een basiscursus? 
							
			
			
		
						
				Nee, voor een opfriscursus (P)BLS hulpverlener geldtin principe hetzelfde lesprogramma en dezelfde cursusregels als voor een basiscursus. Cursisten die als groep halfjaarlijks bijscholing volgen kunnen mogelijk op den duur met een wat korter programma volstaan.
Over de NRR-jaarbijdrage voor instructeurs
					 Ik wil mijn NRR bijdrage betalen. Waar doe ik dat? 
							
			
			
		
						
				Kijk op de pagina jaarbijdrage instructeurs.
					 Betaal ik als instructeur de gehele jaarbijdrage als ik halverwege het jaar instructeur wordt? 
							
			
			
		
						
				Nee, u gaat als (kandidaat-) instructeur pas een bijdrage betalen in het eerst volgende volledige kalenderjaar.
					 Moet ik bij de NRR voor een bepaalde periode opzeggen als ik stop als instructeur? 
							
			
			
		
						
				Nee, De NRR heeft heel bewust gekozen voor een jaarbijdrage waarbij geen sprake is van een doorlopend abonnement, automatisch incasso of acceptgiro´s. Aan het einde van elk kalenderjaar ontvangen alle geregistreerde instructeurs en organisatoren een email met de vraag of de aansluiting bij de NRR nog voortgezet moet worden. Zo ja, dan kan men via een link in de email de bijdrage voor het aankomende kalenderjaar voldoen. Zo nee, dan hoeft men niets te doen. Opzeggen is niet nodig. In het CMS worden dan wel enkele functionaliteiten geblokkeerd.
					 Wordt de jaarlijkse bijdrage per kalenderjaar in rekening gebracht? 
							
			
			
		
						
				Ja, de jaarbijdrage loopt van 1 jan tot 31 december.
					 Moet ik als instructeur ook de bijdrage als opleidingsinstituut betalen als ik zelf ook cursussen organiseer en wil registreren? 
							
			
			
		
						
				Ja, als u als instructeur ook zelf cursussen organiseert en registreert, wordt u door de NRR ook beschouwd als opleidingsinstituut en dient u zowel de jaarlijkse bijdrage als instructeur als de jaarlijkse bijdrage als instituut betalen. De hoogte daarvan is afhankelijk van het type reanimatiecursussen dat u organiseert.
					 Wat is de jaarlijkse bijdrage die ik als erkend cursuscentrum moet betalen? 
							
			
			
		
						
				Jaarbijdrage cursuscentrum
					 Kan ik als cursuscentrum de jaarbijdrage van instructeurs betalen? 
							
			
			
		
						
				Ja, als erkend cursuscentrum kan je ook de jaarlijkse bijdrage van instructeurs betalen. Klik op onderstaande knop om de handleiding te lezen, waarin stap voor stap wordt uitgelegd wat het cursuscentrum in CoSy moet doen.
					 Wordt de jaarlijkse bijdrage per kalenderjaar in rekening gebracht? 
							
			
			
		
						
				Ja, de jaarbijdrage loopt van 1 jan tot 31 december.
					 Ik sta in het CoSy als instructeur en cursuscentrum, maar ik organiseer/registreer nooit cursussen. Moet ik dan toch de jaarlijkse bijdrage als opleidingsinstituut betalen? 
							
			
			
		
						
				Nee, als je nooit cursussen organiseert maar bijvoorbeeld alleen via andere cursuscentra werkt, hoef je deze bijdrage niet te betalen. Je kan bij het betalen van de jaarlijkse bijdrage aangeven dat je alleen jouw jaarbijdrage voor instructeurs wilt betalen. De bijdrage als cursuscentrum kan je dan uitvinken. Je kan ook een e-mail sturen naar de NRR om jouw status van erkend cursuscentrum helemaal uit te laten zetten. Je kan dan niet meer bij de historie van eventueel eerder georganiseerde cursussen.
					 Moet ik bij de NRR voor een bepaalde periode opzeggen als ik stop met mijn cursuscentrum? 
							
			
			
		
						
				Nee, de NRR heeft heel bewust gekozen voor een jaarbijdrage waarbij geen sprake is van een doorlopend abonnement, automatisch incasso of acceptgiro´s. Aan het einde van elk kalenderjaar ontvangen alle geregistreerde instructeurs en cursuscentra een e-mail met de vraag of de aansluiting bij de NRR nog voortgezet moet worden. Zo ja, dan kan men via een link in de e-mail de bijdrage voor het aankomende kalenderjaar voldoen. Zo nee, dan hoeft men niets te doen. Opzeggen is niet nodig. In het CoSy worden dan wel enkele functionaliteiten geblokkeerd.
					 Heeft het voor mij gevolgen als ik als cursuscentrum er voor kies geen jaarlijkse bijdrage te betalen? 
							
			
			
		
						
				Ja, de NRR levert voor de jaarlijkse bijdrage een aantal ondersteunende diensten waaronder de ontwikkeling van lesmaterialen, het opstellen van richtlijnen en een Europese registratie in het Cursus Management Systeem (CoSy). Als een cursuscentrum ervoor kiest de jaarlijkse bijdrage niet te betalen, wordt de ondersteuning vanuit het CMS van de NRR/ERC beperkt. Je kan dan de cursussen uit het jaar waar de bijdrage betrekking op heeft niet registreren in het CMS en de cursisten geen NRR certificaat verstrekken. Het CMS zelf en de historie van eerder geregistreerde cursussen zijn gewoon toegankelijk. Een cursuscentrum kan altijd in de loop van het jaar ervoor kiezen de jaarlijkse bijdrage alsnog te betalen waarna de functionaliteiten weer volledig beschikbaar komen.
					 Betaal ik als cursuscentrum de hele jaarbijdrage als ik het cursuscentrum halverwege het jaar aanmeld? 
							
			
			
		
						
				Ja, de jaarlijkse bijdrage voor de meeste cursuscentra komt overeen met de huidige kosten voor de registratie van 1 cursus met cursisten. Daarom is er voor gekozen geen kortingen te verstrekken aan cursuscentra die zich in de loop van het jaar aanmelden. Voor cursuscentra die instructeurscursussen of cursussen specialistische reanimatie verzorgen kan hierop een uitzondering worden gemaakt.
